Қорабоғда амалга оширилган қурилиш ишларида туркий ҳамжамият
Асаджон Хўжаев: “Ўзбекистон мактабни бепул тиклайди ва уни Озарбайжон халқига тақдим этади”
Ҳозирда Озарбайжон давлати учун энг устувор масала озод қилинган ҳудудларда қурилиш-тиклаш ишларини олиб боришдир. Ушбу масала аллақачон мамлакатимиз учун миллий устувор вазифага айланган. Мақсад – озод қилинган ҳудудларни тиклаш ва қисқа вақт ичида мамлакатнинг юқори даражасини таъминлаш. Озарбайжон кучли давлат бўлиб, мамлакатни юқори даражада таъминлашга бел боғлади. Озод қилинган ҳудудларда олиб борилаётган ишлар бу кучни яна бир бор намойиш этмоқда. Ишғол натижасида 7 вилоят марказлари, 6 шаҳар, 12 аҳоли пунктлари, 900 га яқин қишлоқлар, 700 дан ортиқ касалхоналар ва тиббиёт муассасалари, 6 давлат театрлари, 368 клублар ва 85 мусиқа мактаблари, 150 000 уй ва квартиралар, 927 кутубхоналар., 44 ибодатхоналар, 9 масжид, 473 тарихий ёдгорликлар, саройлар ва музейлар, 40 минг музей экспонатлари, 160 кўприк ва бошқа инфратузилма объектлари, 6000 саноат, қишлоқ хўжалиги ва бошқа корхоналар вайрон қилинган. Ушбу ҳудудларда 1 миллион гектардан ортиқ қишлоқ хўжалиги ерлари, шу жумладан 127,7 минг гектар суғориладиган ерлар ва 34,6 минг гектар токзорлар ва боғлар зарар кўрди. Бироқ, буларнинг барчасига қарамай, бугунги кунда озод қилинган ҳудудларда кенг кўламли тиклаш ва зарур инфратузилмани яратиш бўйича ишлар бошланди. Президент Илҳом Алиев бошчилигида реабилитация ва инфратузилма қурилиши билан боғлиқ лойиҳаларнинг амалга оширилиши назорат остида. Урушдан сўнг, давлат раҳбари бир неча бор озод қилинган ҳудудларга ташриф буюрган ва турли инфратузилма объектларининг пойдевор қўйиш ёки очилиш маросимларида қатнашган. Дўст ва қардош мамлакатларнинг давлат ва хусусий муассасалари ҳам озод қилинган ерларни тиклашда иштирок этиш учун ўз таклифларини бергани жуда қувонарли. 19 январ куни Президент Илҳом Алиев Туркий тилли давлатлар ҳамкорлик кенгашининг бош котиби Бағдод Амреевни видео тасвир орқали қабул қилди. Умуман олганда биз фақат дўст мамлакатлар компанияларини жалб қиламиз. Дунёда бундай мамлакатлар жуда кўп, аммо улар орасида Озарбайжонни уруш пайтида ва урушдан кейинги даврда фаол қўллаб-қувватлаган мамлакатлар мавжуд. Шунинг учун, менинг фикримча, албатта, бу масала Туркия Кенгаши доирасида муҳокама қилинади. Биз нима бўлганини таҳлил қиламиз ва келажак учун режалар тузамиз. Бироқ, ишонч билан айтишим мумкинки, ҳудудларни тиклаш жараёни қардош мамлакатларимиз томонидан қўллаб-қувватланади. Албатта, мен ТУРКСОЙнинг тарихий ва маданий ёдгорликларимизни тиклашда фаол қўллаб-қувватлашига умид қиламан ва ишонаман. Чунки озод қилинган ҳудудларда 70 га яқин масжид вайрон қилинган, музейлар талон-тарож қилинган ва барча ижтимоий инфратузилмалар вайрон қилинган. Оқдам драма театри деворининг қолган қисмини кўрган бўлсангиз керак. Кўриниб турибдики, улар йўқ қилинган. Шунинг учун, менимча, ТУРКСОЙ жаҳон ҳамжамиятига босқинчи кучларнинг ваҳшийлигини, яъни маданий ва тарихий меросимизни йўқ қилишни, шунингдек, тарихий ва маданий ёдгорликларимизни тиклашда ёрдам беришга эътибор қаратади. Бу жараён аллақачон бошланган. ” 10 апрел куни Боку шаҳрида Туркий тилли давлатлар ҳамкорлик кенгашининг (Туркия кенгаши) учинчи маълумоти, ахборот ва оммавий ахборот воситалари учун масъул вазирлари ва юқори лавозимли расмийларининг учрашуви бўлиб ўтди. 11 апрел куни Туркий тилли давлатлар ҳамкорлик кенгашининг делегациялари Агдам ва Ганжага ташриф буюришди. Агдамга ташрифи чоғида Ўзбекистон Президенти маъмурияти ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги директори Асаджон Хўжаев Туркий тилли давлатлар ҳамкорлик кенгашига аъзо давлатлар Озарбайжоннинг озод қилинган ҳудудларини тиклашда фаол иштирок этишларини айтди. Асаджон Хўжаев Озарбайжонда уруш катта вайронагарчилик ва фожиа сабаб бўлганини айтди: «Ҳозир Озарбайжон тараққиётнинг янги босқичига ўтди. Бу озод қилинган ҳудудларни қайта қуриш ва ривожлантириш билан боғлиқ. Одамлар аста-секин ушбу ҳудудларга қайтадилар. Чунки бу ерда инфратузилма, уйлар, ҳамма нарса бузилган. Бутун дунё, халқаро ҳамжамият бунга эътибор бериши керак. Турк Кенгашига аъзо давлатлар ҳам озод қилинган ҳудудларни тиклашда фаол қатнашадилар. Ўзбекистон ушбу ҳудудларни тиклашга ёрдам беришни таклиф қилди. Ҳозирда биз реставрация қилишда иштирок этадиган объектларни аниқлаш учун мутахассислар билан ишлаяпмиз. Ушбу ҳудудлардаги иншоотларни тиклашда бизнинг қурувчиларимиз иштирок этади. Менинг маълумотимга кўра, Ўзбекистон мактабни бепул тиклайди ва уни Озарбайжон халқига тақдим этади. Айни пайтда ўзбекистонлик қурувчилар томонидан тикланадиган объектлар рўйхати аниқланмоқда. Энг муҳими, Тоғли Қорабоғ тинч яшайдиган давр келди. ” Таълим вазирлигининг маълумотларига кўра, ишғол қилинишдан олдин озод қилинган ҳудудларда жами 993 та таълим муассасалари, шу жумладан 259 та мактабгача таълим, 673 та умумий таълим, 40 та мактабдан ташқари, 14 та касб-ҳунар таълими ва 7 та ўрта махсус таълим. Қўшимча қилиш керакки, озод қилинган ҳудудлардаги мактабларни қайта тиклаш режалаштирилган. Улуғ Ватан уруши даврида Турк Кенгаши ҳар доим Озарбайжонни қўллаб-қувватлади. Аъзо давлатлар номидан бир неча бор баёнотлар берилган. Туркия Кенгашига аъзо давлатларнинг Қоратоғдаги урушдан кейинги қурилиш ишларида Турк Кенгашига аъзо давлатларнинг қўллаб-қувватлашини аямаганлиги туркий ҳамжамиятнинг яққол белгисидир. Шундай қилиб, Озарбайжон озод қилинган ҳудудларни тинчлик, ҳамкорлик ва хавфсизлик зонасига айлантирди. Умуман олганда, озод қилинган ҳудудларни тиклаш махсус ишлаб чиқилган ижтимоий-иқтисодий концепцияга мувофиқ амалга оширилади. Концептсияга кўра, режалаштириш, шаҳарсозлик ва ҳудудларни ривожлантиришнинг муҳим йўналишларини ҳал қилиш Озарбайжон иқтисодиётини ривожлантиришга янги туртки беради. Чет эл компанияларини турли соҳаларда тиклашга сармоя киритиш янги иқтисодий истиқболларни очиб беради. Аҳолининг ушбу ҳудудларга қайтиши ва нормал ҳаёт давом этиши билан минтақада тинчлик ва хавфсизлик тикланади. Бундай ҳолда халқаро ҳамжамиятнинг минтақага қарашлари бутунлай ўзгаради. Бу келажакда Қорабоғ минтақасида халқаро ижтимоий-сиёсий, маданий ва оммавий тадбирларни ўтказишга ёрдам беради.
Фуад Ҳусайнзода, Диаспора фаолиятидаги журналистларни қўллаб-қувватлаш жамоат бирлашмаси раиси.